کاخ عالی‌قاپو، کاخی بازمانده در نقش جهان
در ضلع غربی میدان نقش جهان درست رو به روی مسجد شیخ لطف الله ساختمانی به نام کاخ عالیقاپواصفهان قرار گرفته است.
ارتفاع ۴۸ متری با ۶ طبقه و راه پله های مارپیچ، ایوان ستون دار از ویژگی های کاخ عالیقاپواصفهان است.
عالی‌قاپو را می توان از آثار باستانی مهم شهر اصفهان دانست که از سوی یونسکو ثبت گردیده است.
عمارت عالی‌قاپو بازمانده معماری خاص دوره صفویه است که به دستور شاه عباس صفویی ساخته و مورد استفاده قرار گرفت.عمارت عالی‌قاپو در دروه صوفی مکانی بوده که شاه عباس از آنجا به تماشای چوگان و نمایش و مراسم می نشسته و همچنین محلی برای پذیرایی از مهمان های خاص در آن دوره بوده است.
عمارت عالی‌قاپو که وسعت ۱۸۰۰ متری دارد درست در دل میدان نقش جهان قرار گرفته است.
سر در کاخ عالی‌قاپو، دروازه ورودی میدان نقش جهان بوده است. ایوان بلندی که با تیر های چوبی از جنس درختان چنار در قسمت بالایی کاخ قرار گرفته است نمای خاصی به این بنای زیبای دوره صفویی داده است.
عمارت عالی‌قاپو دارای ۵ در و در ۶ طبقه است اما در نگاه اول و از روبه رو شبیه یک ساختمان دو طبقه است. این کاخ در حال حاضر دارای سه پله، شامل دو دستگاه پله مارپیچ به صورت قرینه ای شکل در قسمت غربی بنا و یک پله به‌صورت پلکانی (به‌صورت چند پله و اتاقهای بین راه به شکل زیگزاگی) معروف به پله‌های شاهی که با هدف تشریفات ساخته شده‌است.
در راه پله های عمارت عالی‌قاپو که قدم بگذارید، نقاشی‌هایی با اشکال گل و بوته روی کاشی‌های مربعی کوچک مثل فرشی راه پله‌ها را پوشانده است و حس متفاوتی هنگام قدم زدن به شما گردشگران عزیز می دهد.
پنجره های چوبی و خاصی در اطراف شما قرار دارد که نمایی نقش جهان در آن دیدنی است.
ایوان عمارت عالیقاپواصفهان از ۱۸ تیر چوبی تشکیل شده و سقف ایوان عمارت عالی‌قاپو با ایوان به وسیله این تیرهای چوبی به جنس درخت چنار به هم متصل شده اند. در سقف ایوان کاخ عالی‌قاپو گره چینی ها بسیار زیبایی قرار گرفته شده که نمای خاصی برای این بنا رقم زده.
در ایوان عالی‌قاپو که قدم میزنید حوضی از جنس مرمر و فلز درست در وسط این میدان قرار گرفته که در دوره صفوی بدون هیچ امکاناتی آب استخر اصلی میدان نقش جهان به آن جا منتقل می شده است.
اتاق موسیقی عمارت عالی‌قاپو یا همان اتاق صوت که در طبقه ۶ کاخ عالی‌قاپو قرار دارد دارای ۲ اتاق بزرگ و ۶ اتاق کوچک است.درهای این اتاق زیبا از جنس چوب و طلا بوده که امروز در موزه لوور فرانسه قرار دارد.
گچ بری های تُنگ بری شکل از زیبایی های این بنای جذاب بوده است.یک سقف گنبدی با اشکال توخالی به شکل کوزه و تنگ که فضای زیبا را در اتاق موسیقی عمارت عالی‌قاپو قرار گرفته که نشان از هنر گچبری دوره صفوی است.
در تزیینات داخلی بنای عمارت عالی‌قاپو، آثار هنری برجسته خوش‌نویسی و مینیاتور از دوران بعد از شاه عباس اول دیده می‌شوند .با توجه به هدف شاه عباس از ساخت عمارت عالی‌قاپو که استفاده از آن به‌عنوان «قصر دولتخانه» بود، معماری بنا توسط برجسته‌ترین معماران ایرانی طراحی شد. این اقدامات پس از جابه‌جایی پایتخت از قزوین به اصفهان انجام شدند. در طول تاریخ به‌دلیل جنگ‌ها زیاد آسیب های فراوانی به کاخ عالی‌قاپو وارد شد. از جمله عواملی که می توان موجب آسیب دیدگی عمارت عالی‌قاپو شده، عبارت است از حمله افغان‌ها، جنگ‌های داخلی، انتقال پایتخت از اصفهان و بی‌توجهی پادشاهان صفوی پس از شاه عباس به این عمارت اشاره کرد.
